Relatie met statige St.Nicolaas Joviale Kerstman

Ouders kunnen in december kiezen wanneer en door wie ze hun kinderen cadeautjes willen laten geven: door Sinterklaas op 5 december of door de Kerstman tijdens de kerstperiode. Eerstgenoemde is nog steeds het populairst, maar de Kerstman wint steeds meer terrein.


Beschouwing van: Bart Kraan

Wie is eigenlijk de Kerstman, die velen kennen uit de tv-reclame van Coca Cola, waarin hij wordt afgebeeld als een oude, rondbuikige, joviale man die in zijn arreslee vanaf zijn woonplaats op de Noordpool cadeaus komt brengen? Eigenlijk is hij min of meer een broer van Sinterklaas. 

Zowel de Kerstman als Sinterklaas vinden namelijk hun oorsprong in Nicolaas van Myra, die aan het begin van de vierde eeuw bisschop was in zijn woonplaats in wat nu Turkije is. Nicolaas verwierf onder meer bekendheid door zijn gulheid, zo legde hij geld in de schoenen van armen. Na zijn dood in 342 werd hij aanvankelijk alleen in het oosten van Europa vereerd, maar nadat zijn botten in de elfde eeuw naar het Italiaanse Bari waren gebracht uit angst voor vernietiging door moslims, kreeg hij ook in West-Europa bekendheid. En ontstond het Nicolaasfeest, waarbij Sint Nicolaas ijverige kinderen beloonde en luie vermaande.

Tijdens de reformatie in de zestiende eeuw verloor Sint Nicolaas in het westen van Europa aan aanzien, omdat de protestanten in vele landen grote bezwaren hadden tegen de verering van heiligen. Ook in Nederland gingen toen stemmen op om het Sinterklaasfeest af te schaffen. Maar velen bleven het ondanks bezwaren van predikanten toch vieren. En ze namen het feest bij emigratie mee naar het buitenland. Zo introduceerden Nederlanders die in de zeventiende en achttiende eeuw naar Amerika verhuisden, Sinterklaas in hun nieuwe land. Die ontmoette daar Father Christmas, die door de Britten vanuit hun vaderland was meegekomen. Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan versmolten Sinterklaas en Father Christmas tot Santa Claus, oftewel de Kerstman.

Die vertoonde en vertoont nu nog een aantal kenmerken die we kennen van Sinterklaas. Santa Claus geeft ook met gulle hand cadeaus die hij via de schoorsteen aflevert. Maar er zijn ook grote verschillen. Zowel qua uiterlijk als qua karakter. Sinterklaas is een lange, statige man, keurig gekleed, voorzien van een mijter en rijdend op een paard. En hij staat bekend als serieus en ernstig. Getuige onder meer de zin: ‘Wie zoet is, krijgt lekkers, wie stout is de roe’ (uit: Zie ginds komt de stoomboot) en het ‘dreigement’ dat stoute kinderen in de zak mee terug naar Spanje gaan.

Ook de kerstman was aanvankelijk lang en statig. Maar zijn uiterlijk veranderde nadat Thomas Nast, in het midden van de negentiende eeuw cartoonist van weekblad Harper’s Weekly, hem had afgebeeld als klein en dik, gekleed in een rood pak en met een rode puntmuts op zijn hoofd. In tegenstelling tot Sinterklaas maakt Santa Claus geen gebruik van een paard, maar verplaatst hij zich in een door rendieren getrokken arreslee. En is hij met zijn ‘Ho Ho Ho’, brede glimlach en rode wangen een oude, joviale man. Zoals ook te zien is in de reclame voor het frisdrankmerk Coca Cola dat als sinds het begin van de jaren dertig ‘gebruik maakt’ van de Kerstman om haar product aan te prijzen.

Deze Kerstman is dus de Atlantische Oceaan overgestoken en wint steeds meer aan populariteit. Onder meer omdat steeds meer mensen het leuk vinden om tijdens de kerstperiode, onder de kerstboom, cadeaus te geven en te krijgen. En veel mensen balen van de discussie rond Zwarte Piet, eeuwenlang de trouwe helper van de Goedheiligman, die elk jaar in de aanloop naar 5 december weer oplaait. Al decennia pleiten mensen voor het afschaffen van Zwarte Piet omdat deze een uiting van racisme zou zijn. De discussie daarover kwam tien jaar geleden na rellen tijdens de intocht van Sinterklaas in een stroomversnelling. Sindsdien zijn er elk jaar demonstraties met als uitgangspunt: Kick Out Zwarte Piet en is het aantal echte Zwarte Pieten behoorlijk verminderd ten faveure van alternatieven zoals de roetveegpiet. Maar in hoeverre dit daadwerkelijk de populariteit van Sinterklaas in de toekomst zal beïnvloeden, is de vraag. Sinterklaas zal niet zo snel helemaal verdwijnen omdat hij een wezenlijk deel uitmaakt van het Nederlands erfgoed. Maar hij heeft er wel een geduchte concurrent bij.

Bekijk andere artikelen

arrow_upward